Dekalog IX

Dwie nieudane próby samobójcze i towarzyszące im spojrzenie Artura Barcisia otwierają i zamykają film, którego bohater nie może się pogodzić z diagnozą zaprzyjaźnionego seksuologa: nieodwracalna impotencja. Żona kardiologa Romana przekonuje go, że miłość nie sprowadza się do seksu, on podpowiada jej zwolnienie z przysięgi wierności małżeńskiej. Do kryzysu dochodzi, gdy mężczyzna odkrywa, że Hanka spotyka się od dawna ze znacznie młodszym kochankiem, Mariuszem. Nieoczywiste w filmach Kieślowskiego nawiązanie do przykazań Dekalogu rozgrywa się tu w zaskakujący sposób: Hanka jest obiektem pożądania zarówno swego męża, jak i Mariusza. Próba, na jaką wystawiają małżonkowie swoją miłość, prowadzi ostatecznie do jej oczyszczenia.

Przedostatni odcinek odsłania też metodę pracy Kieślowskiego i Piesiewicza, którzy pozwalają dojrzewać pomysłom: poszczególne filmy, choć stanowią zamknięte jednostki narracyjne, nawiązują do siebie. Roman pojawił się w cyklu Kieślowskiego już w szóstej części: o poranku Tomek, roznoszący mleko, spotyka go w drzwiach bloku – obu przecież łączy doświadczenie trudnej miłości. Przez moment widzimy Anię z siódmego filmu. Ciekawy jest wątek muzyczny, wprowadzony za sprawą czekającej na operację serca młodej śpiewaczki, przypominającej bohaterkę „Podwójnego życia Weroniki” (1991). To za jej sprawą Roman zachwyca się muzyką Van den Budenmayera, której wątek („Nymphea”) otwiera kolejne części „Dekalogu”. Holenderski kompozytor, będący postacią fikcyjną (muzykę napisał Zbigniew Preisner), powróci w „Podwójnym życiu Weroniki” i „Trzech kolorach”.

ks. Marek Lis
Uniwersytet Opolski

Nagrody:

• MFF Wenecja 1989: nagroda Young Cinema, nagroda FIPRESCI
• Międzynarodowe Spotkania Filmowe, Dunkierka 1989: Nagroda Krytyki
• World Film Festival, Montreal 1989: Nagroda Krytyki
• MFF San Sebastian, 1989: nagroda OCIC
• MFF Sao Paulo, 1989: nagroda krytyki filmowej
• Nagroda za reżyserię (przyznawana przez pismo „Ekran”) za rok 1989: Złoty Ekran
• Srebrna Taśma 1990 – nagroda Stowarzyszenia Włoskiej Krytyki Filmowej
• Nagroda Specjalna Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych NSFC 2000

scenariusz Krzysztof Piesiewicz, Krzysztof Kieślowski
zdjęcia Wiesław Zdort, Edward Kłosiński, Piotr Sobociński, Krzysztof Pakulski, Sławomir Idziak, Witold Adamek, Dariusz Kuc, Andrzej J. Jaroszewicz, Jacek Bławut
muzyka Zbigniew Preisner scenografia Halina Dobrowolska
wnętrza Magdalena Dipont
kostiumy Małgorzata Obłoza, Hanna Ćwikło
charakteryzacja Dorota Seweryńska
dźwięk Małgorzata Jaworska, Nikodem Wołk-Łaniewski, Wiesława Dembińska
montaż Ewa Smal
obsada Henryk Baranowski, Wojciech Klata, Maja Komorowska, Artur Barciś, Agnieszka Brustman, Krystyna Janda, Aleksander Bardini, Olgierd Łukaszewicz, Stanisław Gawlik, Krzysztof Kumor, Maciej Szary, Maria Pakulnis, Daniel Olbrychski, Joanna Szczepkowska, Krystyna Drochocka, Dorota Stalińska, Adrianna Biedrzyńska, Janusz Gajos, Aleksander Bardini, Adam Hanuszkiewicz, Mirosław Baka, Krzysztof Globisz, Jan Tesarz, Zbigniew Zapasiewicz, Aleksander Bednarz, Barbara Dziekan, Grażyna Szapołowska, Olaf Lubaszenko, Stefania Iwińska, Małgorzata Rożniatowska, Anna Polony, Maja Barełkowska, Władysław Kowalski, Bogusław Linda, Bożena Dykiel, Katarzyna Piwowarczyk, Maria Kościałkowska, Teresa Marczewska, Tadeusz Łomnicki, Marian Opania, Bronisław Pawlik, Ewa Skibińska, Ewa Błaszczyk, Piotr Machalica, Jan Jankowski, Jolanta Piętek, Jerzy Trela, Jerzy Stuhr, Zbigniew Zamachowski, Henryk Bista, Olaf Lubaszenko, Maciej Stuhr, Jerzy Turek, Grzegorz Warchoł, Cezary Harasimowicz
produkcja Telewizja Polska, SF TOR, Senders Freies (Berlin Zachodni)
kierownik produkcji Ryszard Chutkowski