Jerzy Kawalerowicz

Urodzony w 1922 roku w Ukrainie. Scenarzysta i reżyser, jeden z najwybitniejszych twórców okresu polskiej szkoły filmowej. Ukończył Kurs Przysposobienia Filmowego w Instytucie Filmowym w Krakowie. Pracował jako asystent reżysera przy pierwszych powojennych polskich filmach.

W 1951 roku zadebiutował Gromadą. Film rozpoczął okres socrealistyczny, który w twórczości Kawalerowicza utrzymywał się przez kolejnych sześć lat. Od początku w jego dorobku można było natomiast doszukiwać się naleciałości stylistycznych charakterystycznych dla neorealizmu włoskiego. W roku 1957 nakręcił Prawdziwy koniec wielkiej wojny, który zalicza się jako pierwszy film okresu polskiej szkoły filmowej. Fabuła wciąż odwoływała się do okresu wojennego, sam reżyser skupił się natomiast na przedstawieniu portretu psychologicznego bohatera i wykorzystaniu takich środków stylistycznych, które podkreślały jego wagę. Koncentracja na człowieku i jego stanie wewnętrznym stała się jednym z elementów charakterystycznych dla całej twórczości reżysera. Dzięki temu jego filmy pozostawały uniwersalne.

Pierwszy zagraniczny sukces zapewnił Kawalerowiczowi Pociąg z 1959 roku. Kryminał, który przeplata się z osobliwym melodramatem, został nagrodzony m.in. na 20. MFF w Wenecji. W 1960 roku odbyła się premiera Matki Joanny od Aniołów, film psychologiczny oparty na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza pełnią mistycyzmu i geniuszem operatorskim zachwycił jury na 14. MFF w Cannes. W 1965 roku wyreżyserował Faraona, który stał się ponadczasowym dziełem traktującym o historii, wpływie religii na życie społeczne oraz potrzebie i woli rządzenia, a Kawalerowiczowi zapewnił nominację do Oscara w kategorii film zagraniczny.

Za Celulozę, Matkę Joannę od Aniołów oraz Faraona otrzymał „Złote Grono” dla twórcy szczególnie trafnie i pięknie przedstawiającego tematykę historyczną. Reżyserując tego typu filmy, Kawalerowicz nigdy nie rezygnował bowiem z wprowadzania charakterystycznej stylistyki, sprawiającej, że jego filmy były wyjątkowo poetyckie, ekspresyjne, często malarskie oraz odzwierciedlające jego indywidualną filozofię. Przede wszystkim był filmowym rzemieślnikiem, toteż w jego filmach nie sposób doszukać się elementu odbiegającego od światowego poziomu. Odznaczały się one minimalistycznym stylem wizualnym oraz powściągliwą narracją.

Kierownik artystyczny Zespołu Filmowego Kadr w latach 1955–1968 oraz 1972–2007. Współzałożyciel i pierwszy prezes SFP. Od 1980 roku wykładowca w PWSFTviT w Łodzi. Członek Rady Krajowej PRON od roku 1983. Poseł na Sejm w latach 1985–1989. Przewodniczący Zespołu do spraw Kinematografii w latach 1983–1986. Laureat Platynowych Lwów za całokształt twórczości na FPFF w Gdyni 2007. Odznaczony medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Zmarł w 2007 roku w Warszawie.

wybrane filmy

1953 Celuloza

1954 Pod gwiazdą frygijską

1959 Pociąg

1960 Matka Joanna od Aniołów

1965 Faraon

1977 Śmierć prezydenta

2001 Quo Vadis