Lekcja martwego języka

Scenariusz filmu napisał Janusz Majewski na podstawie książki Andrzeja Kuśniewicza "Lekcja martwego języka". Akcja powieści i filmu rozgrywa się w ostatnich miesiącach I wojny światowej, w małym galicyjskim miasteczku. Choć losy Europy decydują się daleko stąd, także i tutaj czuje się, że koniec monarchii austro-węgierskiej jest już bliski."Po tej wojnie ludzkość już nigdy nie wróci do stanu młodzieńczej wiary w ideały (…) Dekadenckie spleeny, szukanie symboli, opary opium i romanse ze śmiercią – teraz wulgarnie i dosłownie zmaterializowały się. Teraz był zapach prochu i krwi, prawdziwe cierpienie i prawdziwa śmierć" – tak scharakteryzował ten czas Janusz Majewski.
Bohater filmu, młody porucznik c.k. ułanów, Alfred Kiekeritz, ze względu na zaawansowaną gruźlicę przesunięty zostaje na tyły frontu. W galicyjskiej mieścinie Turka pełni funkcję komendanta punktu etapowego. Mieszka w żydowskim, obskurnym hoteliku – jest w nim jedynym gościem. Nie czuje się tu jednak dobrze. Męczą go ataki kaszlu, gorączka, doskwiera nuda i razi prymitywizm otaczających go warunków i ludzi. Kiekeritz jest bowiem estetą, a przynajmniej za takiego się uważa. Ma świadomość, że jego życie dobiega końca i w tych ostatnich chwilach pragnie nadać mu jakiś sens. Kolekcjonuje dzieła sztuki, które odsyła do swej matki mieszkającej w Grazu. Zatrzymuje sobie jedynie miniaturową kopię Diany Efeskiej, którą znalazł w zgliszczach ukraińskiego dworu. Kiekeritz interesuje się także symbolizmem i zafascynowany jest śmiercią – zarówno jej doznawaniem, jak i zadawaniem. W rozmowie z porucznikiem von Trautem, który w drodze na urlop zatrzymał się w Turce, wyznaje, że najsilniejszych, wręcz boskich przeżyć doznaje, gdy trzyma człowieka na muszce i w każdej chwili może nacisnąć spust. Jednak – mimo że dowodził plutonem egzekucyjnym – dotąd jeszcze nikogo nie zabił. Któregoś dnia podczas polowania dostrzega w lesie zbiegłego jeńca rosyjskiego. Ponownie więc ma w swoich rękach życie człowieka. Zabija go. Umiera w dniu kapitulacji Austro – Węgier. Zakochana w nim dróżniczka wiezie ciało porucznika w prostej trumnie, w towarowym wagonie, do jego rodzinnego miasta.

scenariusz: Janusz Majewski
zdjęcia: Zygmunt Samosiuk
muzyka: Andrzej Kurylewicz
scenografia: Janusz Sosnowski
obsada: Olgierd Łukaszewicz(Alfred Kiekeritz), Ewa Dałkowska(Olga – Diana), Małgorzata Pritulak(Liza Kut), Gustaw Lutkiewicz(Szwanda), Juliusz Machulski, Irena Karel(Irina), Marek Kondrat(von Traut), Piotr Pawłowski(doktor Stieglitz), Mieczysław Voit(dyrektor cyrku), Włodzimierz Boruński(Roth)
produkcja: Zespół Filmowy "Tor"