Dekalog X

Jerzy i Artur spotykają się na pogrzebie ojca, filatelisty oddanego całkowicie swojej pasji (z cennym znaczkiem Polarfahrt pojawił się w „Dekalogu, osiem”). Ojciec nie utrzymywał z nimi kontaktu i dopiero po jego śmierci synowie dowiadują się o ogromnej wartości gromadzonej przez lata kolekcji. Odziedziczone bogactwo zaczyna zatruwać ich relacje: Jerzy decyduje się oddać nerkę za brakujący do serii znaczek, lecz podczas operacji mieszkanie ojca zostaje okradzione. Bracia zaczynają podejrzewać nie tylko dawnych znajomych ojca, lecz oskarżają się wzajemnie.

Ostatnia część cyklu różni się od wcześniejszych filmów „Dekalogu” niemal wszystkim: zamiast dramatu, jest to czarna komedia. Nie pojawi się też Artur Barciś, towarzyszący bohaterom w kluczowych dla nich momentach. Być może jego rolę przejął Tomek z szóstej części, który na poczcie obsługuje obu braci, sprzedając im zwykłe znaczki pocztowe? Inny jest sposób rozpoczęcia filmu: Artur wykrzykuje z estrady słowa piosenki „Zabijaj, zabijaj i cudzołóż; cudzołóż i pożądaj, przez cały tydzień!”. To, co wydaje się wezwaniem do działania przeciw przykazaniom, o których znaczeniu opowiada przecież cały cykl Kieślowskiego, okazuje się ostrą ironią. „Dekalog, dziesięć”, pełniący funkcję mistrzowskiego podsumowania, pokazuje łamanie chyba wszystkich przykazań: jest tu nie tylko tytułowe pożądanie rzeczy, którym od nieżyjącego ojca zarażają się synowie, ale i kradzież, cudzołóstwo, obojętność wobec rodziny, nieliczenie się z Bogiem. W finałowym upokorzeniu bohaterów, którym reżyser przygląda się ze współczuciem, jest jednak nadzieja.

ks. Marek Lis
Uniwersytet Opolski

Nagrody:

• MFF Wenecja 1989: nagroda Young Cinema, nagroda FIPRESCI
• Międzynarodowe Spotkania Filmowe, Dunkierka 1989: Nagroda Krytyki
• World Film Festival, Montreal 1989: Nagroda Krytyki
• MFF San Sebastian, 1989: nagroda OCIC
• MFF Sao Paulo, 1989: nagroda krytyki filmowej
• Nagroda za reżyserię (przyznawana przez pismo „Ekran”) za rok 1989: Złoty Ekran
• Srebrna Taśma 1990 – nagroda Stowarzyszenia Włoskiej Krytyki Filmowej
• Nagroda Specjalna Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych NSFC 2000

scenariusz Krzysztof Piesiewicz, Krzysztof Kieślowski
zdjęcia Wiesław Zdort, Edward Kłosiński, Piotr Sobociński, Krzysztof Pakulski, Sławomir Idziak, Witold Adamek, Dariusz Kuc, Andrzej J. Jaroszewicz, Jacek Bławut
muzyka Zbigniew Preisner scenografia Halina Dobrowolska
wnętrza Magdalena Dipont
kostiumy Małgorzata Obłoza, Hanna Ćwikło
charakteryzacja Dorota Seweryńska
dźwięk Małgorzata Jaworska, Nikodem Wołk-Łaniewski, Wiesława Dembińska
montaż Ewa Smal
obsada Henryk Baranowski, Wojciech Klata, Maja Komorowska, Artur Barciś, Agnieszka Brustman, Krystyna Janda, Aleksander Bardini, Olgierd Łukaszewicz, Stanisław Gawlik, Krzysztof Kumor, Maciej Szary, Maria Pakulnis, Daniel Olbrychski, Joanna Szczepkowska, Krystyna Drochocka, Dorota Stalińska, Adrianna Biedrzyńska, Janusz Gajos, Aleksander Bardini, Adam Hanuszkiewicz, Mirosław Baka, Krzysztof Globisz, Jan Tesarz, Zbigniew Zapasiewicz, Aleksander Bednarz, Barbara Dziekan, Grażyna Szapołowska, Olaf Lubaszenko, Stefania Iwińska, Małgorzata Rożniatowska, Anna Polony, Maja Barełkowska, Władysław Kowalski, Bogusław Linda, Bożena Dykiel, Katarzyna Piwowarczyk, Maria Kościałkowska, Teresa Marczewska, Tadeusz Łomnicki, Marian Opania, Bronisław Pawlik, Ewa Skibińska, Ewa Błaszczyk, Piotr Machalica, Jan Jankowski, Jolanta Piętek, Jerzy Trela, Jerzy Stuhr, Zbigniew Zamachowski, Henryk Bista, Olaf Lubaszenko, Maciej Stuhr, Jerzy Turek, Grzegorz Warchoł, Cezary Harasimowicz
produkcja Telewizja Polska, SF TOR, Senders Freies (Berlin Zachodni)
kierownik produkcji Ryszard Chutkowski