Pociąg

Kameralne studium psychologiczne, poetycka opowieść o samotności, a jednocześnie zbiorowy portret Polaków końca lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Dwoje przypadkowych podróżnych spotyka się w przedziale sypialnym. Subtelna gra ich emocji – od wzajemnej niechęci do pozbawionej perspektyw bliskości – rozgrywa się na tle stłoczonego w pociągu ludzkiego mikrokosmosu.

Pomysł na film podsunęło życie: Jerzy Kawalerowicz jechał kiedyś nad morze w damskim przedziale sypialnym z przeżywającą kryzys kobietą, która przez noc opowiedziała mu historię swojego życia. Reżyser, szukając najlepszego sposobu na filmową wersję tej opowieści, postanowił umieścić niemal całą akcję w pociągu. Trwa ona tyle, ile kurs nocnego ekspresu na Hel, a bohaterami są stłoczeni w jego ciasnych wnętrzach pasażerowie. Widz wie o nich tylko tyle, ile dowiedzieć się można o przypadkowych towarzyszach podróży – znudzona małżonkiem kokietka uwodzi kogo może, były więzień obozu koncentracyjnego walczy z bezsennością, stare kobiety jadą na pielgrzymkę, wakacyjny podrywacz poluje na zdobycz. Punktem zwrotnym wydaje się moment pojawienia się milicji i informacja, że w pociągu znajduje się morderca…

Film z jednej strony jest grą konwencjami thrillera i melodramatu, z drugiej – rodzajem pełnego niedopowiedzeń, poetyckiego szkicu. Melancholijny nastrój współtworzy muzyka, zwłaszcza balladowa wokaliza Wandy Warskiej stanowiąca motyw przewodni filmu. Ze współczesnej perspektywy nocna podróż to metafora życia, a cały Pociąg to nostalgiczny powrót do najlepszego okresu w historii polskiego kina.

Wybrane nagrody

MFF Wenecja 1959: Premio Evrotecnica im. Georgesa Mélièsa; wyróżnienie aktorskie dla Lucyny Winnickiej

Złota Kaczka 1959 w kategorii „najlepszy film polski”, przyznana w 1960 roku. 

scenariusz Jerzy Lutowski, Jerzy Kawalerowicz
zdjęcia Jan Laskowski
muzyka Andrzej Trzaskowski
scenografia Ryszard Potocki
kostiumy Michelle Zahorska
charakteryzacja Teresa Tomaszewska
dźwięk Józef Bartczak
montaż Wiesława Otocka
obsada Lucyna Winnicka, Leon Niemczyk, Teresa Szmigielówna, Zbigniew Cybulski, Helena Dąbrowska
produkcja Zespół Filmowy Kadr
kierownik produkcji Jerzy Rutowicz

Gość 42. FPFF Małgorzata Dipont

Partnerem sekcji „Czysta Klasyka – In Memoriam” na 42. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych jest Cyfrowe Repozytorium Filmowe (CRF).